Беларускія ВНУ апублікавалі кантрольныя лічбы прыёму на 2022 год. Цікавай атрымалася сітуацыя на журфаку БДУ. На тэлевізійную, друкаваную або веб-журналістыку няма платных месцаў. Прапануецца паступаць выключна на бюджэт. У перспектыве гэта значыць абавязковая адпрацоўка 2 гады “на дзяржаву” або выплата грошай за навучанне.
Важна адзначыць, што ніводная дзяржава не можа развівацца ў галіне дэмакратыі без свабоды слова, друку і распаўсюджвання ідэй і меркаванняў. Дэмакратычнае грамадства можа ўстойліва функцыянаваць толькі пры ўмове, што грамадзяне добра інфармаваныя, маюць свабодны доступ да інфармацыі і могуць свабодна абменьвацца ёй, а таксама абмяркоўваць розныя погляды і выказванні. Гэта базавае права чалавека, штучнае абмежаванне якога (стварэнне ўмоў для немагчымасці яго нармальнай рэалізацыі, у прыватнасці, у выглядзе пазбаўлення ад вольнай журналістыкі з каранёў, са студэнцкіх часоў) натуральна вядзе да адсутнасці свабоды слова ў дзяржаве.
Свабодныя СМІ, якія не падлягаюць кантролю з боку органаў улады, з’яўляюцца пляцоўкай для вольнага абмена меркаваннямі. Іх наяўнасць можа спрыяць зніжэнню міжнароднай напруджанасці і папярэджанню канфліктаў.
Як дадзеныя змены палітыкі журфаку (ці краіны) паўплываюць на свабоду слова і свабоду СМІ, абмеркавалі з былой студэнткай журфаку БДУ, журналісткай Глафірай Жук.
Па меркаванні журналісткі, безумоўна, гэта поўнае імкненне ўлады прымусіць такім чынам выпускнікоў працаваць у падкантрольных дзяржструктурам СМІ. Такая «ініцыятыва» ставіць абітурыентаў перад выбарам. І гэта той выбар, які ў іх сапраўды ёсць. Пайсці вучыцца на журфак і працаваць у дзяржаўных СМІ ці заручыцца смеласцю, набрацца сіл і паступіць ва ўніверсітэт за мяжой, праходзіць практыку і пісаць у лепшых незалежных СМІ Беларусі і не толькі, вучыцца ў прафесіяналаў і рабіць свой унёсак у развіццё свабоды слова.
Глафіра з асабістага досведу паведамляе, што факультэт журналістыкі БДУ і раней не ўплываў на існаванне плюралістычнай дэмакратыі. “Факультэт не з’яўляецца інстытуцыянальнай структурай для падрыхтоўкі спецыялістаў. Студэнты, якія хочуць атрымаць практычныя навыкі, робяць гэта непасрэдна ўжо ў СМІ. Але ж журналістыка ў дзяржаўных структурах каласальна адрозніваецца ад журналістыкі ў незалежных медыя. Такім чынам, і навыкі тут будуць розныя. да гэтых змен у прыёмнай кампаніі большасць абітурыентаў паступала на бюджэт, бо плаціць грошы за такую адукацыю ніхто не хацеў, а ў многіх іх проста няма. Так, людзі адпрацоўвалі два гады ў гэтай сістэме. Далей альбо ў ёй заставаліся, альбо ішлі ў незалежны медыясектар, ці зусім пакідалі журналістыку”,- каментуе Глафіра.
“Зноў жа, — адзначае журналістка, — гэта выбар кожнага зыходзячы з тых ці іншых уяўленняў, якія ёсць у чалавека. Цяпер проста гэтае пытанне стаіць вастрэй у сувязі з палітычным, маральным і прававым дэфолтам у краіне. На журфаку БДУ толькі некаторыя выкладчыкі могуць даць і расказаць студэнтам пра незалежныя СМІ, іх працу, прывесці і разабраць на занятках тэксты. Але ў глабальным плане сам журфак, як структура, ніяк на развіццё у плане свабоды слова не ўплывае”.
Глафіра таксама дзеліцца назіраннямі па тым, як абітурыенты зараз ставяцца да прапановы журфаку: “Літаральна на днях размаўляла з абітурыенткай, якая хацела пайсці вучыцца на журфак, але ў выніку вырашыла атрымаць адукацыю філолага. Працаваць у дзяржаўных СМІ яна не хоча, атрымаць пэўную «дозу» прапаганды падчас вучобы таксама, а смеласці зрабіць супрацьлеглы выбар у яе пакуль няма. Яна выбрала такі варыянт, і я лічу, што гэта лепш, чым потым працаваць два гады не па ўласным выбары, а па накіраванні (часта прымусовым) дзяржавы. Некаторыя абітурыенты журфака БДУ зараз казалі, што яны спадзяюцца, што праз чатыры гады ўсё зменіцца. Я да такой думкі стаўлюся па-філасофску. Людзі, якія вераць, што хутка ўсё скончыцца, як правіла, хутка ламаюцца, людзі, якія вераць, што скончыцца, але няхутка не вытрымліваюць, застаюцца ў сіле якраз тыя, хто падчас гэтага “чакання” робіць сваю справу. Мне падаецца, што з гэтага і трэба зыходзіць”.
А мы нагадаем, што свабода, незалежнасць і плюралізм абапіраюцца на свабоду інфармацыі і выражэння думак і з’яўляюцца асноўным элементам любой рэальна функцыянуючай дэмакратыі. Свабода СМІ неабходная для абароны ўсіх астатніх правоў чалавека.
